Spis treści
Co to jest wynagrodzenie chorobowe?
Wynagrodzenie chorobowe to świadczenie pieniężne, które otrzymujesz od pracodawcy, gdy choroba uniemożliwia Ci wykonywanie obowiązków zawodowych. Wypłacane jest ono z funduszy firmy przez pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w danym roku kalendarzowym. Osoby powyżej 50 roku życia pobierają je krócej – jedynie przez 14 dni. Kwestie związane z tym świadczeniem reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Od wynagrodzenia chorobowego należy odprowadzić podatek dochodowy, niemniej jednak, co istotne, nie są pobierane składki na ubezpieczenia społeczne, takie jak:
- emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe,
- wypadkowe.
Innymi słowy, kwota wynagrodzenia chorobowego nie wpływa na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych czy rentowych.
Jakie są warunki uzyskania zasiłku chorobowego?
Aby móc korzystać z zasiłku chorobowego, niezbędna jest Twoja niezdolność do pracy spowodowana chorobą w czasie, gdy jesteś objęty ubezpieczeniem. Zwróć na to szczególną uwagę!
Warunkiem koniecznym jest posiadanie ubezpieczenia chorobowego przez określony czas, a konkretnie minimalny okres zwany okresem wyczekiwania.
Jeśli jesteś zatrudniony na umowę o pracę, ten okres wynosi 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Czyli, aby nabyć prawo do zasiłku, musisz być ubezpieczony bez żadnej przerwy przez co najmniej miesiąc.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają nieco innym regułom. W ich przypadku konieczne jest opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe przez co najmniej 90 dni, zanim będą mogły ubiegać się o wsparcie finansowe w czasie choroby.
Przerwanie ciągłości ubezpieczenia chorobowego może okazać się kłopotliwe, ponieważ może wiązać się z koniecznością ponownego przejścia przez okres wyczekiwania. W takim przypadku, czas uprawniający do uzyskania świadczenia liczy się od nowa. Miej to na uwadze, planując ewentualne przerwy w ubezpieczeniu.
Jak oblicza się wysokość zasiłku chorobowego?
Wysokość zasiłku chorobowego zależy od tak zwanej podstawy wymiaru, którą oblicza się na podstawie średniego wynagrodzenia pracownika z ostatnich 12 miesięcy, poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła choroba. Standardowo, zasiłek ten wynosi 80% tej podstawy. Istnieją jednak sytuacje, w których zasiłek może sięgnąć nawet 100% podstawy wymiaru. Dzieje się tak, gdy niezdolność do pracy jest konsekwencją:
- wypadku przy pracy,
- choroby zawodowej,
- stanu ciąży.
Warto pamiętać, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego ma ustalone minimum. Nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia, po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne. Szczegółowe regulacje w tym zakresie określa ustawa zasiłkowa.
Jak wygląda okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy?
Czym jest okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy? Wspomnieliśmy, że aby otrzymać wsparcie finansowe w czasie choroby, trzeba spełnić warunek minimalnego stażu ubezpieczeniowego. Ten właśnie minimalny okres to okres wyczekiwania.
Dla pracujących na etacie wynosi on 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – innymi słowy, musisz podlegać ubezpieczeniu przez co najmniej miesiąc. Natomiast osoby prowadzące własną firmę muszą opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe przez minimum 90 dni.
Warto pamiętać, że jeśli w ubezpieczeniu wystąpi przerwa, okres wyczekiwania zaczyna biec od nowa. Istnieją jednak pewne odstępstwa od tej reguły, opisane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Umożliwiają one zaliczenie wcześniejszych okresów ubezpieczenia, nawet jeśli miała miejsce krótka luka. Przykładowo, przerwa w ubezpieczeniu krótsza niż 30 dni może skutkować tym, że poprzedni okres ubezpieczenia zostanie wzięty pod uwagę.
Jakie składki dotyczą zasiłku chorobowego?
Zasiłek chorobowy, w odróżnieniu od tradycyjnego wynagrodzenia, nie podlega obciążeniom z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. To oznacza, że od kwoty zasiłku nie odprowadza się składek:
- emerytalnych,
- rentowych,
- chorobowych,
- wypadkowych do ZUS.
Niemniej jednak, mimo braku tych składek, zasiłek chorobowy nie jest całkowicie zwolniony z obciążeń finansowych. Jest on klasyfikowany jako przychód z innych źródeł i, co za tym idzie, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, określonych w stosownych przepisach prawa.
Jakie są składki związane z wynagrodzeniem chorobowym w kontekście ZUS?
Wynagrodzenie chorobowe, wypłacane przez pracodawcę w okresie początkowej niezdolności do pracy, jest zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne, obejmujących:
- ubezpieczenie emerytalne,
- ubezpieczenie rentowe,
- ubezpieczenie chorobowe,
- ubezpieczenie wypadkowe.
To zwolnienie reguluje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Należy jednak pamiętać, że od tego wynagrodzenia odprowadzana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne. Co więcej, pracodawca nie opłaca również składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Jest to więc istotne rozróżnienie w kwestiach kadrowo-płacowych.
Jak oblicza się podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku chorobowego?
Podstawę wymiaru zarówno wynagrodzenia, jak i zasiłku chorobowego oblicza się w bardzo zbliżony sposób. Kluczowe jest ustalenie średniej pensji z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik zachorował. Co dokładnie się do niej wlicza? Otóż wszystkie elementy wynagrodzenia, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne – pensja zasadnicza, premie, nagrody, dodatki i inne tego typu świadczenia są brane pod uwagę. Warto jednak pamiętać, że od tej sumy odlicza się składki na ubezpieczenia społeczne, ale tylko w części finansowanej przez pracownika. Konkretnie chodzi o składki:
- emerytalną,
- rentową,
- chorobową.
Dopiero od tak pomniejszonej kwoty wylicza się należny zasiłek.
Jakie są różnice między wynagrodzeniem chorobowym a zasiłkiem chorobowym?
Zasadnicza różnica między wynagrodzeniem a zasiłkiem chorobowym sprowadza się głównie do tego, kto ponosi koszty i jak długo trwa wypłata. Początkowe koszty choroby, do 33 dni w roku kalendarzowym, pokrywa pracodawca w formie wynagrodzenia chorobowego. Należy jednak pamiętać, że dla pracowników po 50. roku życia ten okres zostaje skrócony do 14 dni. Po tym okresie, rolę przejmuje ZUS, który od 34. dnia choroby (lub od 15. dnia dla osób starszych) wypłaca zasiłek chorobowy. Kolejną istotną kwestię stanowią składki: od wynagrodzenia chorobowego odprowadzane są zarówno podatek dochodowy, jak i składka zdrowotna. Zasiłek chorobowy, choć również podlega opodatkowaniu, jest zwolniony z obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Krótko mówiąc, pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe za krótszy okres, natomiast ZUS finansuje zasiłek chorobowy – świadczenie na dłuższy czas niezdolności do pracy.
Jakie są zasady naliczania składek zdrowotnych od wynagrodzenia chorobowego?
Składka zdrowotna od wynagrodzenia chorobowego, jak reguluje ustawa, przeznaczona jest na finansowanie publicznej opieki zdrowotnej. Podstawą jej wyliczenia jest kwota samego wynagrodzenia, którą jednak należy odpowiednio pomniejszyć. Odliczeniu podlegają składki na ubezpieczenia społeczne, finansowane przez pracownika, czyli:
- emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe.
Należy pamiętać, że składka zdrowotna jest obowiązkowa i ma bezpośredni wpływ na ostateczną kwotę, jaką pracownik otrzymuje „na rękę” z tytułu wynagrodzenia chorobowego.
Dlaczego zasiłek chorobowy nie jest oskładkowany?
Zasiłek chorobowy stanowi istotne wsparcie finansowe dla osób zmagających się z chorobą, uniemożliwiającą im wykonywanie obowiązków zawodowych. Co ważne, od tego świadczenia nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, ponieważ sam zasiłek jest wypłatą z tego systemu. Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek ten kwalifikuje się jako przychód z innych źródeł niż wynagrodzenie za pracę. W związku z tym, kwota wypłaconego zasiłku chorobowego nie podlega obciążeniu składkami:
- emerytalnymi,
- rentowymi,
- chorobowymi,
- wypadkowymi.
To uproszczenie pozwala osobie chorej otrzymać pełniejszą pomoc finansową w tym trudnym czasie.
Czy zasiłek chorobowy podlega opodatkowaniu?
Zasiłek chorobowy, podobnie jak standardowe wynagrodzenie, jest opodatkowany i traktowany jako dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że obowiązują go te same zasady, co w przypadku innych źródeł przychodu, a konkretnie skala podatkowa. Podatek jest automatycznie pobierany z kwoty zasiłku. Po zakończeniu roku podatkowego ZUS lub pracodawca, jeśli to on dokonywał wypłaty, przygotuje formularz PIT-11A, który szczegółowo wyszczególni uzyskane dochody i pobrane zaliczki na podatek dochodowy. Podsumowując, rozliczenie podatku od zasiłku chorobowego odbywa się na identycznych zasadach, jak rozliczenie innych dochodów.
Kto jest odpowiedzialny za naliczanie zaliczek na podatek od zasiłku chorobowego?
Odpowiedzialność za właściwe wyliczenie i uregulowanie zaliczki na podatek PIT od zasiłku chorobowego spoczywa na podmiocie, który dokonuje jego wypłaty – może to być zarówno pracodawca, jak i ZUS. Pracodawca pełni rolę płatnika w przypadku wypłaty tzw. wynagrodzenia chorobowego, obejmującego pierwsze 33 dni niedyspozycji pracownika w ciągu roku (lub 14 dni, jeśli pracownik ukończył 50. rok życia).
Po upływie tego okresu, wypłatę zasiłku przejmuje ZUS i to on staje się odpowiedzialny za pobranie oraz odprowadzenie podatku PIT. Do obowiązków płatnika należy więc m.in. kalkulacja zaliczki podatkowej, przeprowadzana w oparciu o obowiązujące regulacje prawne. Następnie, wyliczoną kwotę podatku potrąca się z kwoty zasiłku i przekazuje do właściwego urzędu skarbowego w wyznaczonym terminie.
Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty świadczeń chorobowych?
Aby uzyskać zasiłek chorobowy, konieczne jest przedłożenie odpowiedniej dokumentacji. Służy ona potwierdzeniu Twojego prawa do tego świadczenia i dostarcza informacji o wysokości wynagrodzenia, które stanowi podstawę do wyliczeń. Kluczowym elementem jest e-ZLA, czyli elektroniczne zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza. Dodatkowo, pracownik jest zobowiązany złożyć u swojego pracodawcy zaświadczenie Z-3, które zawiera szczegóły dotyczące okresów ubezpieczenia oraz osiąganych zarobków. W sytuacji, gdy to Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest odpowiedzialny za wypłatę zasiłku, pracodawca przekazuje do niego uprzednio wypełnione zaświadczenie Z-3. Te dokumenty są absolutnie niezbędne do tego, aby prawidłowo określić kwotę należnego zasiłku chorobowego. Całość procedury musi być zgodna z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, na pracodawcy spoczywa szereg obowiązków związanych z wypłacaniem wynagrodzeń i zasiłków chorobowych. Wśród nich znajdują się:
- wypłacanie wynagrodzenia chorobowego pracownikowi czasowo niezdolnemu do pracy – maksymalnie przez 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (lub 14 dni dla pracownika, który ukończył 50 lat),
- precyzyjne ustalenie podstawy wymiaru tych świadczeń, czyli średniego wynagrodzenia z ostatnich dwunastu miesięcy, pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracownika,
- naliczanie i odprowadzanie składki zdrowotnej od wypłaconego wynagrodzenia chorobowego,
- pobieranie zaliczki na podatek dochodowy (PIT) od wynagrodzenia i zasiłku chorobowego,
- prowadzenie rzetelnej dokumentacji dotyczącej wypłat świadczeń chorobowych (listy płac, kartoteki wynagrodzeń),
- przekazywanie do ZUS dokumentów elektronicznych, takich jak zaświadczenia Z-3 i ZAS-53,
- współpraca z ZUS w zakresie kontroli wypłat świadczeń chorobowych,
- informowanie pracowników o zasadach wypłacania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego,
- staranne wypełnianie listy płac i uwzględnianie specyfiki wynagrodzenia i zasiłku chorobowego w pozostałych dokumentach rozliczeniowych.
Ewentualne nieprawidłowości w tym zakresie mogą skutkować sankcjami ze strony ZUS oraz urzędu skarbowego.
Jakie są różnice w obliczaniu składek przy różnych formach wynagrodzenia?
Sposób wyliczania składek ZUS zależy od formy zatrudnienia i tytułu ubezpieczenia. Przykładowo, w przypadku umowy o pracę, przychód jest podstawą do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, z wyjątkiem wynagrodzenia chorobowego i zasiłków.
W przypadku umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie lub umowa o dzieło), obowiązek opłacania składek zależy od tego, czy dana umowa jest jedynym źródłem ubezpieczenia. Jeśli oprócz umowy zlecenia istnieje także umowa o pracę, zasady naliczania składek będą inne.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą również opłacają składki ZUS, ale mogą to robić na preferencyjnych lub ogólnych zasadach. To, które zasady będą miały zastosowanie, zależy od stażu prowadzenia działalności i osiąganych dochodów.
Przy stosunku pracy składki na ubezpieczenia społeczne są obligatoryjne i obejmują:
- ubezpieczenia emerytalne,
- ubezpieczenia rentowe,
- ubezpieczenia chorobowe,
- ubezpieczenia wypadkowe,
- ubezpieczenie zdrowotne.
Wyjątkiem są okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku. Przy umowie zleceniu, obowiązek ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych jest powiązany z innymi tytułami ubezpieczeniowymi zleceniobiorcy – jeśli takowych nie posiada, składki stają się obowiązkowe.
Wysokość składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest zdeterminowana formą opodatkowania i stażem działalności. Początkujący przedsiębiorcy, przez pierwsze dwa lata (24 miesiące), mogą korzystać z obniżonych stawek ZUS. Podstawę do obliczenia składek stanowi dochód pomniejszony o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe), pod warunkiem, że zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.