Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej

---

Historia

W 1906 roku władze carskie wprowadziły nową konstytucję, która zawierała zapisy dotyczące swobód obywatelskich. Umożliwiło to powołanie w Dąbrowie Górniczej oddziału warszawskiego Uniwersytetu dla Wszystkich. Do grona założycieli należeli m.in. Ludwik Berbecki, Szymon Starkiewicz, Cecylia i Józef Kozłowscy, a także Adam Piwowar oraz Leon Nowak. Dzięki determinacji wspomnianych osób zorganizowano bibliotekę oraz czytelnię czasopism, co jest uznawane za początek działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej w Dąbrowie Górniczej.

Przed wybuchem I wojny światowej wypożyczalnia funkcjonowała pod nazwą Biblioteka dla Wszystkich C. Kozłowskiej. Podczas I wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją austriacką. Okupanci, będąc dość liberalnymi, dali dąbrowskim działaczom oświatowym szansę na wykorzystanie sytuacji. W 1915 roku przedstawiono im statut Towarzystwa Biblioteki dla wszystkich im. Hugona Kołłątaja. Wkrótce potem księgozbiór został formalnie przekazany Towarzystwu w formie aktu notarialnego.

Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo wystąpiło do nowych władz Polski o rejestrację biblioteki. W 1920 roku Starostwo powiatowe w Będzinie przyznało koncesję na prowadzenie Biblioteki dla Wszystkich im. Hugona Kołłątaja, a Towarzystwo musiało przedstawić skład swojego zarządu.

W 1940 roku władze okupacyjne wydały decyzję o całkowitej likwidacji biblioteki. Aby uratować jak największą liczbę zbiorów, część z nich przekazano zaufanym czytelnikom. W ten sposób stworzono tzw. krążącą bibliotekę, a pozostałe zbiory zdeponowano w gmachu magistratu.

Po zakończeniu wojny, 22 grudnia 1945 roku miało miejsce oficjalne otwarcie biblioteki w nowym, wolnym kraju. Na początku działalności placówka dysponowała 688 tomami.

W 1955 roku rozpoczęto proces tworzenia sieci bibliotecznej, aby zaspokoić potrzeby czytelnicze w odległych częściach miasta. Ważnym momentem dla biblioteki było rozpoczęcie działalności w Pałacu Kultury Zagłębia. W 1961 roku w ramach obchodów 55-lecia MBP, Andrzej Wojtala, dąbrowski artysta plastyk, zaprojektował ekslibris dla biblioteki.

Nowa ustawa o samorządzie terytorialnym z 1990 roku przeniosła odpowiedzialność za kulturę na samorządy lokalne, co znacząco wpłynęło na funkcjonowanie bibliotek. W tym czasie powstał Dział Książki Dawnej, w którym znalazł się cenny księgozbiór Józefa Brodowicza (1790-1885), drukarza i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2006 roku została ukończona adaptacja budynku byłego Urzędu Miejskiego przy ul. Tadeusza Kościuszki 25, co pozwoliło na połączenie agend MBP oraz Dyrekcji.

Dziś Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej to instytucja składająca się z Biblioteki Głównej oraz 17 placówek rozmieszczonych w różnych dzielnicach miasta, a jej zbiory obejmują 506 450 materiałów bibliotecznych, w tym książki, czasopisma, dokumenty elektroniczne, muzyczne druki, mapy oraz 21 starodruków.

Zbiory

Biblioteka w Dąbrowie Górniczej gromadzi różnorodne zbiory, obejmujące literaturę piękną przeznaczoną zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, a także literaturę popularnonaukową oraz dzieła w obcych językach. Wśród jej zasobów wyróżnia się literatura dotycząca regionu Zagłębia Dąbrowskiego i Śląska, co czyni tę bibliotekę istotnym punktem na mapie kulturalnej tego obszaru. Dodatkowo, biblioteka posiada zbiór literatury japońskiej i koreańskiej, zarówno w oryginalnych językach, jak i w polskich tłumaczeniach. Na szczególną uwagę zasługuje również prenumerata oraz udostępnianie bieżącej prasy.

Na koniec roku 2022, biblioteka dysponowała następującymi danymi:

• księgozbiór – 506 326,
• tytuły czasopism – 515,
• użytkownicy zarejestrowani – 15 879,
• zbiory specjalne – 10 786.

W tym, zbiory Biblioteki Głównej obejmowały 136 351 materiałów bibliotecznych, w skład których wchodzą:

• książki,
• audiobooki,
• kartografia,
• druki muzyczne,
• płyty,
• dokumenty elektroniczne,
• pinakoteka,
• ikonografia,
• płyty DVD.

Struktura organizacyjna

Sieć biblioteczna Miejskiej Biblioteki Publicznej w Dąbrowie Górniczej obejmuje nie tylko główną siedzibę, ale również 17 filii rozmieszczonych na terenie większości dzielnic miasta. Dzięki tej rozbudowanej strukturze, mieszkańcy mają łatwy dostęp do zasobów bibliotecznych oraz usług oferowanych przez samą bibliotekę.

W skład Miejskiej Biblioteki Publicznej wchodzi:

• Biblioteka Główna – ul. T. Kościuszki 25,
• Wypożyczalnia Centralna,
• Wypożyczalnia dla Dzieci i Młodzieży,
• Czytelnia Multimedialna,
• Dział Książki Dawnej,
• Czytelnia Regionalna,
• Filia nr 1 – ul. Wojska Polskiego 43,
• Filia nr 2 – ul. Chemiczna 2,
• Filia nr 3 – ul. Wybickiego 3a,
• Filia nr 4 – ul. Reymonta 14,
• Filia nr 5 – Al. J. Piłsudskiego 32,
• Filia nr 6 – Szpitalna 13,
• Filia nr 7 – ul. Kasprzaka 46,
• Filia nr 8 – ul. Ofiar Katynia 93,
• Filia nr 9 – ul. Główna 61,
• Filia nr 10 – ul. Zwycięstwa 91,
• Filia nr 13 – ul. Pocztowa 3,
• Filia nr 14 – ul. Górna 1,
• Filia nr 15 – ul. Żołnierska 180,
• Filia nr 16 – Ks. Stanisława 1,
• Filia nr 17 – ul. Mieszka I 20,
• Filia nr 18 – ul. Legionów Polskich 131a,
• Filia nr 20 – ul. Topolowa 32.

Biblioteka Główna

W strukturze Biblioteki Głównej znajduje się kilka kluczowych działów, które obejmują: Wypożyczalnię Centralną, Wypożyczalnię dla Dzieci i Młodzieży, Czytelnię Multimedialną, Czytelnię Regionalną oraz Dział Książki Dawnej.

Wypożyczalnia Centralna pełni ważną rolę, gromadząc oraz udostępniając literaturę przeznaczoną dla dorosłych czytelników. Posiada księgozbiór liczący 92 785 woluminów, a czytelnicy mają możliwość swobodnego dostępu do półek, co umożliwia samodzielny wybór książek. W razie potrzeby można skorzystać z pomocy bibliotekarzy, którzy są zawsze do dyspozycji. Księgozbiór jest zorganizowany według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, w porządku alfabetycznym. Użytkowanie wypożyczalni jest ułatwione dzięki dostępnym katalogom online.

• książki z literatury pięknej polskiej i obcej (w tym klasyki oraz współczesne romanse, kryminały, powieści obyczajowe, sensacyjne, fantasy, a także poezję, dramat, lektury szkolne oraz powieści młodzieżowe),
• literatura w języku angielskim i niemieckim,
• książki z serii Duże Litery, które są dedykowane osobom z problemami ze wzrokiem – zawierają nowości wydawnicze ostatnich lat, w tym powieści obyczajowe, kryminały i wybrane publikacje popularnonaukowe,
• wydawnictwa popularnonaukowe z różnych dziedzin wiedzy.

Dodatkowo, w ofercie wypożyczalni znajdują się audiobooki, które są książkami mówionymi dostępnymi na płytach CD. Biblioteka udostępnia również bezpłatny dostęp do książek elektronicznych przez różne platformy:

• Legimi, która oferuje dostęp do książek w formie cyfrowej, przeznaczonych do czytania na tabletach, smartfonach lub czytnikach z systemem Android,
• IBUK LIBRA, umożliwiająca dostęp do wybranych publikacji naukowych, specjalistycznych, popularnonaukowych oraz beletrystycznych,
• Empik Go, w której ofercie znajduje się około 50 000 e-booków oraz audiobooków, a także podcastów i oryginalnych produkcji.

Współpracując ze Stowarzyszeniem Pomocy Osobom Niepełnosprawnym “Larix” im. Henryka Ruszczyca, Biblioteka Główna proponuje cyfrowe książki mówione w formacie DAISY, które można odsłuchiwać na urządzeniach Czytak.

Wypożyczalnia dla Dzieci i Młodzieży natomiast oferuje szeroką gamę literatury, w tym książki piękne dla najmłodszych czytelników, obcojęzyczne pozycje oraz literaturę popularnonaukową. Ponadto dostępna jest prasa dziecięca, audiobooki oraz materiały multimedialne, takie jak filmy na DVD czy gry na konsolę PS3. Księgozbiór jest dostosowany do potrzeb dzieci i młodzieży w wieku 0–16 lat, obejmując 22 656 woluminów, a także przepływ prasy dziecięcej i młodzieżowej związanej z aktualnymi tytułami.

Książki w wypożyczalni są uporządkowane według poziomów, co umożliwia łatwe ich odnalezienie w zależności od wieku czytelników:

• I/N (0–5 lat),
• II/Op (6–9 lat opowiadania),
• III/B (baśnie i legendy, tematyka fantastyczna 10–14 lat),
• III/IV Prz (literatura przygodowa dla czytelników w wieku 10–16),
• IV Po (powieść obyczajowa dla czytelników w wieku 14–16).

W ramach Wypożyczalni dla Dzieci i Młodzieży znajduje się Bajkowa Polana, miejsce stworzone specjalnie dla najmłodszych. Jest to przestrzeń przystosowana do ich potrzeb, z regałami odpowiednimi do ich wzrostu, pozwalająca maluchom na samodzielne przeglądanie zbiorów. W Bajkowej Polanie organizowane są też regularne spotkania Klubu Malucha, gdzie odbywają się interaktywne zajęcia związane z czytaniem, plastycznymi oraz ruchowymi.

W Czytelni Multimedialnej, znajdującej się w obrębie Biblioteki Głównej, użytkownicy mają dostęp do 10 stanowisk komputerowych z Internetem i stanowiska do korzystania z cyfrowych zbiorów Narodowej Biblioteki, jakimi są tytuły dostępne w wypożyczalni Academica. Można także skorzystać z urządzenia wielofunkcyjnego do drukowania na zasadzie odpłatności. Czytelnia ta dysponuje także kolekcją ponad 100 tytułów prasowych, które można wypożyczać lub przeglądać na miejscu.

W obrębie tego działu realizowane są również zamówienia na zestawienia bibliograficzne oraz wypożyczenia międzybiblioteczne, co znacznie ułatwia dostęp do literatury dla wszystkich użytkowników. Czytelnia Regionalna obsługuje książki oraz czasopisma związane z Dąbrową Górniczą, Zagłębiem Dąbrowskim, a także Śląskiem, stając się miejscem dokumentowania lokalnej historii oraz kultury, a także prowadzenia działalności edukacyjnej i popularyzatorskiej.

Warto zaznaczyć, że w zbiorach znajdują się także dokumenty życia społecznego. Czytelnia Regionalna została założona we wrześniu 2022 roku i posłuży jako wsparcie w promowaniu lokalnych wydarzeń, organizując lekcje oraz imprezy kulturalne, aby wzbogacić wiedzę mieszkańców regionu. Pracownicy działu stawiają sobie za cel zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz przyczynienie się do jego bogacenia w przyszłości.

Dział Książki Dawnej natomiast zbiera publikacje wydane przed 1956 rokiem, w tym starodruki, a jego zbiory liczą blisko 7 tysięcy woluminów. Wśród nich znajdują się wyjątkowe nabytki, jak starodruk z 1530 roku, a także torah zapisana na pergaminie z XIX wieku. Zbiory pozyskiwane są głównie od osób związanych z Dąbrową Górniczą, co czyni tę sekcję szczególnie unikalną.

Działalność

Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej angażuje się w różnorodne działania, które wykraczają poza jej tradycyjną funkcję. Celem tych aktywności jest promocja czytelnictwa w lokalnej społeczności, co odbywa się zarówno wewnątrz murów Biblioteki, jak i w jej filiach. Biblioteka aktywnie wspiera lokalną kulturę i dostrzega jej znaczenie dla społeczności. Dlatego z przyjemnością bierze udział w kulturalnych wydarzeniach organizowanych w Dąbrowie Górniczej, oferując swoje wsparcie dla instytucji edukacyjnych, stowarzyszeń oraz z innymi podmiotami kulturowymi przy wspólnych imprezach na świeżym powietrzu.

Publikacje: Wśród wydanych książek znajduje się „Wróżka i Mag” – dzieło skierowane do dzieci i młodzieży, napisane przez Marzenę Zabierzewską-Kucharską i opublikowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną w 2008 roku (ISBN: 9788387110185).

Prasa: W latach 1997-2006 MBP publikowała kwartalnik „Raptularz Kulturalny”, który poruszał aktualne wydarzenia kulturalne i edukacyjne w Dąbrowie Górniczej. Od 2009 roku Biblioteka jest także wydawcą bezpłatnego miesięcznika „Przegląd Dąbrowski”, który ma charakter kulturalno-informacyjny i skierowany jest do mieszkańców miasta. Obecnie jego redaktorem naczelnym jest Piotr Purzyński. W czerwcu 2023 roku zadebiutował pierwszy numer „Abstraktu – Dąbrowskiego Informatora Bibliotecznego”, który ukazuje istotne informacje z obszaru bibliotek oraz kultury i sztuki.

Dokumentacja wideo: MBP realizuje projekty mające na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego Dąbrowy Górniczej dla przyszłych pokoleń. Wspólnie z Fabryką Pełną Życia oraz Muzeum Miejskim Sztygarka, w 2022 roku dokument pod tytułem „Defum – Fabryka wspomnień” przedstawiający nieistniejący już zakład maszyn przemysłowych, uzyskał pozytywny odzew ze strony mieszkańców.

Spotkania autorskie: Biblioteka regularnie organizuje spotkania z autorami, wśród których znajdują się laureaci prestiżowych nagród oraz znane osobistości z różnych dziedzin. W przeszłości odwiedzili ją tacy pisarze jak: Wanda Chotomska, Katarzyna Bonda oraz Andrzej Pilipiuk.

Projekty realizowane:

• Dyskusyjny Klub Książki – istnieje od 2007 roku, organizowane są regularne, nieformalne spotkania poświęcone literaturze, odbywające się raz w miesiącu,
• Festiwal Moli Książkowych – zainicjowany w 2010 roku, koncentruje się na promocji czytelnictwa wśród bibliotekarzy,
• Narodowe Czytanie – od 2013 roku MBP uczestniczy w ogólnopolskiej akcji wspierającej czytelnictwo, zachęcając do przystąpienia instytucje oraz osoby prywatne,
• Zaczytana Dąbrowa – kampania mająca na celu promocję literatury, w czasie której odbywały się różnorodne wydarzenia kulturalne,
• Biblioteka na plaży – organizacja kulturalnych i edukacyjnych aktywności na plaży przy Pogorii III,
• Popularni czytają – seria spotkań autorskich adresowanych do dzieci i młodzieży, w trakcie których publiczne znane osobistości czytały najmłodszym,
• Skarpety poety – humorystyczne bajki z ciekawą fabułą, skierowane do młodszych odbiorców,
• Bibliotekarze polecają – projekt powstały w czasie pandemii, który odwołuje się do wideo recenzji książek dla różnych grup wiekowych,
• Noc z Andersenem – nocna impreza dla najmłodszych, w trakcie której odbywają się różnorodne warsztaty i animacje,
• Cała Polska czyta dzieciom – MBP angażuje lokalną społeczność w głośne czytanie, co jest częścią ogólnopolskiej kampanii,
• Dozwolone od lat 18 – projekt z wideo recenzjami książek przeznaczonych dla dorosłych czytelników,
• Odjazdowy Bibliotekarz – coroczny rajd rowerowy organizowany przez bibliotekarzy i mieszkańców,
• Czytanie Rządzi w Dąbrowie Górniczej – współpraca z Fundacją Powszechnego Czytania,
• Kulisy literatury – projekt fotograficzny promujący czytelnictwo przy wsparciu znanych osobistości z regionu.

---

Oceń: Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej

---