Jan Cieplak

Duchowieństwo i religia

Jan Cieplak, urodzony 17 sierpnia 1857 roku w Dąbrowie Górniczej, to postać, która miała znaczący wpływ na historię Kościoła katolickiego.

Jako arcybiskup metropolita wileński, a także sufragan mohylewski, Cieplak zyskał uznanie i szacunek wśród wiernych, a jego działalność pozostawiła trwały ślad.

Zmarł 17 lutego 1926 roku w Passaic w stanie Nowy Jork, co oznaczało zakończenie jego żywota, ale nie działalności jako Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Życiorys

Jan Cieplak przyszedł na świat w kolonii Reden, która znajduje się niedaleko Dąbrowy, w powiecie będzińskim. Jego rodzice to Jacenty Cieplak, górnik z tej samej kolonii, oraz Julianna z Bugajskich, która zmarła 21 grudnia 1859. Miał również przyrodniego brata, Stanisława, urodzonego w 1879 roku. Jan został ochrzczony 23 sierpnia 1857 roku w kościele św. Trójcy w Będzinie.

W okresie od 1869 do 1873 roku uczył się w gimnazjum klasycznym w Kielcach, gdzie zdobywał wiedzę, która później zaprowadziła go do seminarium duchownego w tym samym mieście. Ukończył je w 1878 roku, a cztery lata później zdobył dyplom Akademii Duchownej w Petersburgu.

Jego święcenia kapłańskie miały miejsce 24 lipca 1881 roku. Po tym wydarzeniu został adiunktem na tej samej akademii, gdzie wykładał między innymi archeologię biblijną oraz teologię moralną. Oprócz tego uczył również śpiewu kościelnego. W 1901 roku uzyskał tytuł doktora teologii na podstawie pracy naukowej „De momento, quo transsubstantiatio in Augustissimo Missae Sacrificio peragitur”.

7 grudnia 1908 roku Cieplak otrzymał konsekrację na biskupa pomocniczego mohylewskiego w Petersburgu. Rok później zainaugurował działalność nowego kościoła parafialnego Polonii w Harbinie, poświęconego św. Stanisławowi. Niestety, jego działalność i wygłaszane patriotyczne kazania przyciągnęły uwagę władz rosyjskich, które kilkukrotnie karały go za udział w manifestacjach narodowych. Od 6 sierpnia 1914 roku pełnił funkcję administratora archidiecezji mohylewskiej.

Po rewolucji lutowej, która miała miejsce w 1917 roku, Cieplak brał udział w posiedzeniach Komisji Likwidacyjnej dotyczących Królestwa Polskiego. Po przewrocie bolszewickim, 29 kwietnia 1919 roku, został mianowany arcybiskupem tytularnym Ochrydy. Jako jeden z najwyższych rangą przedstawicieli Kościoła rzymskokatolickiego w Rosji Sowieckiej, został aresztowany w latach 1920 i 1921 w związku z zarzutami o stawianie oporu władzom sowieckim w czasie rekwizycji kosztowności należących do Kościoła.

W dniach 21-25 marca 1923 roku toczył się przeciwko niemu proces pokazowy w Moskwie. Wraz z 14 innymi duchownymi został skazany na karę śmierci pod zarzutem „podżegania do buntu poprzez zabobony”. Dzięki międzynarodowej presji i interwencji rządu polskiego, wyrok ten został zmieniony na 10 lat więzienia. W 1924 roku został wydalony z ZSRR, a 12 kwietnia przybył do Polski przez Rygę.

W kwietniu 1924 roku w Warszawie uhonorowano go odznaką wojskową za znaczące zasługi dla Kościoła w Rosji w latach 1917-1919. Po tym wydarzeniu zamieszkał w Rzymie, w Kolegium Polskim, gdzie spędził czas do drugiej połowy 1925 roku. W tym samym roku z moskiewskiego więzienia sokolnickiego uwolniono ośmiu księży, którzy byli współoskarżeni w procesie bp. Cieplaka.

7 listopada 1925 roku Cieplak otrzymał Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski. 14 grudnia 1925 roku został mianowany arcybiskupem Wilna, jednak zmarł przed objęciem tego stanowiska. Jego pogrzeb miał miejsce 16 marca 1926 roku w katedrze wileńskiej i wzięli w nim udział liczni goście, w tym Prezydent RP Stanisław Wojciechowski.

Upamiętnienie

Jan Cieplak, znacząca postać w polskiej historii, miał swoje uczczenie oraz upamiętnienie po śmierci.

W roku 1926, po jego odejściu, została wydana publikacja zatytułowana Pośmiertne wspomnienia pierwszego arcypasterza metropolii wileńskiej ś. p. Ks. Arcybiskupa Jana Cieplaka, która przybliża życie i działalność tej wybitnej postaci.

W wileńskiej katedrze w 1929 roku zewnętrzny wyraz szacunku stanowił nagrobek biskupa, którego autorem był prof. Bolesław Bałzukiewicz. Niestety, w wyniku decyzji władz lokalnych po 1945 roku, pomnik ten został zniszczony; usunięto z niego popiersie, godło oraz tablicę. W 1994 roku w miejscu po tablicy umieszczono popiersie innego biskupa, Jerzego Matulewicza, pochodzenia litewskiego.

Poezja również oddaje hołd temu arcybiskupowi. Wiersz pt. Arcybiskup Cieplak został napisany przez Jana Lechonia w roku 1952, co świadczy o trwałym wpływie Cieplaka na kulturę literacką.

Obecnie, od 23 czerwca 1952 roku, w Rzymie trwa proces przygotowawczy do beatyfikacji Sługi Bożego Jana Cieplaka, który ma na celu uznanie jego świętości.

Przypisy

  1. Roman Loth, Jana Lechonia wiersze nieprawomyślne, w: Przegląd Katolicki, nr 52-53/1989, s.9
  2. Pośmiertne wspomnienia pierwszego arcypasterza metropolji wileńskiej ś. p. Ks. Arcybiskupa Jana Cieplaka. Wilno: 1926.
  3. M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1080 „za wybitną działalność dla dobra Narodu i Państwa”.
  4. Kronika religijna. Ze świata. Uwolnienie księży polskich. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 4, 1925.
  5. Kronika religijna. Na świecie. Pogrzeb patrjarchy Zaleskiego. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 11, 1925.
  6. Kronika religijna. Na świecie. Arcybiskup Cieplak w Rzymie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, 1924.
  7. Kronika religijna. Odznaczenie J. E. ks. arc. Cieplaka w Warszawie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 5, 1924.
  8. Kronika religijna. Ze świata. Ks. arcybiskup Cieplak znowu uwięziony. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 1, 1923.
  9. Kronika religijna. Ze świata. Proces arcybiskupa Cieplaka. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 12, 1922.
  10. Jak Ks. Arc. Cieplak powrócił do Polski. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 6, 1924.
  11. x. Józef Kłos, Grymas szatana, Wiadomości dla Duchowieństwa, Poznań, kwiecień 1923.
  12. Ś. p. St. Cieplak. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 225 z 3.10.1937 r.

Oceń: Jan Cieplak

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:15