Pałac Kultury Zagłębia

---

Historia

Koncepcja zbudowania Pałacu Kultury Zagłębia powstała w 1945 roku. To była inicjatywa wojewody śląsko-dąbrowskiego, ówczesnego wicepremiera, generała Aleksandra Zawadzkiego. W 1949 roku, cztery lata później, powołano Komitet Budowy Domu Kultury, któremu przewodniczył Marian Kuzior. Projekt architektoniczny tego budynku został stworzony przez znanego polskiego architekta – Zbigniewa Rzepeckiego. Budowa rozpoczęła się w maju 1951 roku, a generalnym wykonawcą zostało Zjednoczenie Budownictwa Miejskiego w Sosnowcu. Po siedmiu latach intensywnych prac, 11 stycznia 1958 roku miało miejsce oficjalne otwarcie Domu Kultury Zagłębia.

Pierwszym administratorem obiektu był Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, który mianował na dyrektora Karola Ścieżkę, znanego z długotrwałej działalności w dziedzinie kultury. Na przestrzeni lat, instytucja zmieniała swoją nazwę, począwszy od 1964 roku, kiedy przyjęła tytuł Pałacu Kultury Zagłębia, a następnie w 1992 roku, na Dąbrowski Pałac Kultury. Mimo że nazywano ją Domem Kultury Zagłębia, mieszkańcy od pierwszej chwili, gdy na plac budowy przywieziono strzegomskie marmury, powtarzali: „Oto pałac nam budują, prawdziwy pałac!” – co wniosło znaczący element do lokalnej kultury.

Od momentu otwarcia w 1958 roku, w budynku miała swoją centralną siedzibę Miejska Biblioteka Publiczna, jedna z najstarszych instytucji kulturalnych w Zagłębiu Dąbrowskim. Jej historia była nierozerwalnie związana z pałacem aż do października 2006 roku. Dnia 15 września 1972 roku otwarto Galerię Plastyki Pałacu Kultury Zagłębia, która stworzyła możliwości dla organizowania wystaw związanych z plastyką i fotografią. Galeria zyskała popularność jako miejsce aktywnych interakcji lokalnych społeczności z twórcami oraz przestrzeń dla edukacji plastycznej.

22 listopada 1979 roku, Pałac Kultury Zagłębia jako pierwszy obiekt tego typu w Polsce, został wpisany do rejestru zabytków województwa katowickiego pod numerem A/1240/79, który później przeniesiono do rejestru zabytków województwa śląskiego pod nowym numerem A/690/2020 w dniu 26 sierpnia 2020 roku. W 2004 roku instytucja poszerzyła swoją ofertę, zakładając Zagłębiowską Scenę Muzyczną oraz Orkiestrę Kameralną Zagłębia Dąbrowskiego. Dzięki przesłuchaniom zorganizowanym przez dyrygenta Tadeusza Mazurka, wyłoniono zespół muzyków do występów artystycznych oraz koncertów. Niestety, Zagłębiowska Scena Muzyczna zakończyła swoją działalność w 2007 roku.

24 lutego 2006 roku, oddano do użytku zmodernizowaną Salę teatralną. Z kolei 6 października 2007 roku, o godzinie 14.00, miało miejsce otwarcie Kina KADR, gdzie pierwsi widzowie mogli obejrzeć film „Ryś” w reżyserii Stanisława Tyma. Od 1 marca 2008 roku, Kino KADR przystąpiło do Sieci Kin Studyjnych i Lokalnych, a od 21 listopada 2013 roku, także do Sieci Polskich Kin Cyfrowych. W chwili obecnej, jest to jedyne kino w Dąbrowie Górniczej o charakterze edukacyjnym i niekomercyjnym.

Od 2022 roku funkcję dyrektora Pałacu Kultury Zagłębia sprawuje Grzegorz Drygała. W latach 2011–2014 budynek PKZ przeszedł gruntowny remont, w trakcie którego instytucja musiała przenieść swoją działalność do tymczasowej siedziby w obiekcie dawnej Szkoły Muzycznej przy ul. Wojska Polskiego. 11 października 2014 roku miało miejsce oficjalne otwarcie placówki po remoncie.

Architektura

Wybudowany w latach 1951-1958, według wizji Zbigniewa Rzepeckiego, Pałac Kultury Zagłębia stanowi wielki przykład stylu socrealistycznego. Obiekt zachwyca swoją bogatą ornamentyką oraz wykończeniami z marmuru, a także przestronnymi hallami, które zdominowane są przez masywne filary. Ręcznie malowane kafle majolikowe na ścianach, historyczna drewniana boazeria oraz imponujące tafle luster dodają mu wyjątkowego charakteru, czyniąc go klejnotem architektonicznym z minionej epoki.

Położony w centralnej części miasta, ten trzykondygnacyjny budynek o symetrycznej formie zostały osadzony na wysokich piwnicach. Wzniesiono go z czerwonej cegły oraz piaskowca, a jego centralnie ulokowana wieża zdobiona jest attykami i ma poddasze w kształcie korony. Pałac nieprzerwanie pełni swoją funkcję od blisko 60 lat, będąc sercem kulturalnego życia Dąbrowy Górniczej.

Kubatura obiektu osiąga imponujące 38 000 m², z czego 10 600 m² zajmuje powierzchnia użytkowa, w tym aż 1900 m² poświęcone majestatycznym halom. W jego wnętrzu mieści się Sala Teatralna, która spełnia najwyższe standardy bezpieczeństwa, oferując 588 miejsc dla widzów (464 na parterze i 124 na balkonie I). W pełni wyposażona scena obrotowa o średnicy 11 m oraz trzy poziomy mechanicznie podnoszonego orkiestronu sprawiają, że każde przedstawienie staje się niezapomnianym przeżyciem. Nowoczesny sprzęt oświetleniowy oraz nagłaśniający podnoszą jakość organizowanych wydarzeń.

Wnętrze obiektu zawiera również wiele funkcjonalnych przestrzeni, w tym:

• Piwnicę Teatralną (90 miejsc w układzie teatralnym),
• Salę Konferencyjną I (100 miejsc),
• Salę Konferencyjną II (50 miejsc),
• Salę Agorą, typową salę bankietową, z dostępem do zaplecza cateringowego (150 miejsc),
• Salę Kameralną im. Michała Spisaka z fortepianem (100 miejsc),
• Salę Kinową, w pełni wyposażoną w multimedia (88 miejsc),
• Salę taneczną oraz Salę baletową,
• Galerię Sztuki,
• Kawiarnię.

W obiekcie znajduje się także reprezentacyjna Sala Ślubów, co podkreśla jego różnorodność funkcji. W latach 2011–2014 Pałac Kultury Zagłębia przeszedł gruntowny remont. Dzięki temu unowocześniono przestrzenie użytkowe, a także wprowadzono nowe, funkcjonalne rozwiązania, takie jak studio nagrań, sala prób oraz pracownia plastyczna.

Działalność kulturalna

Pałac Kultury Zagłębia od niemal sześciu dekad spełnia określoną misję, która polega na zaspokajaniu zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych potrzeb mieszkańców Dąbrowy Górniczej oraz okolicy w zakresie różnorodnych aspektów kultury. Zgodnie z przyjętym statutem, działalność instytucji wkracza w szereg obszarów, w tym edukację kulturalną, rozwój amatorskiego ruchu artystycznego, folkloru oraz tworzenie warunków dla rękodzieła ludowego i artystycznego, a także organizację rozmaitych wydarzeń artystycznych takich jak wystawy, koncerty, spektakle teatralne oraz odczyty. Ponadto, w ramach swoich obowiązków, instytucja prowadzi działalność wydawniczą, organizuje kółka artystyczne, zajęcia wspierające amatorski ruch artystyczny, a także zajmuje się kinematografią oraz produkcją wydarzeń artystycznych.

Jednym z kluczowych celów Pałacu, który nie uległ zmianie, jest edukacja dzieci i młodzieży, która odbywa się w ramach działalności Działu Edukacji Artystycznej oraz Kina „KADR”. Warto także zwrócić uwagę na Pracownię Plastyczną PKZ oraz Galerię Sztuki PKZ, które są istotnymi elementami oferty edukacyjnej instytucji, obejmując także placówki takie jak PKZ Dom Kultury Ząbkowice, Kluby Osiedlowe oraz Świetlice Środowiskowe.

Pałac Kultury Zagłębia zajmuje szczególne miejsce na kulturalnej mapie regionu śląskiego. W jego historycznych wnętrzach odbywają się liczne wydarzenia artystyczne, w tym koncerty, operetki, kabaretowe występy, a także zajęcia dla dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów. Instytucja wręcz tętni życiem za sprawą cyklicznych wydarzeń kulturalnych, takich jak DeBeŚciaK – Dąbrowska Ściema Kabaretowa, Dni Dąbrowy Górniczej, Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Dętych, Międzykulturowy Festiwal Folklorystyczny „Zagłębie i Sąsiedzi”, oraz Ogólnopolski Konkurs malarsko-poetycki „Siedem grzechów głównych”. Na międzynarodowej arenie instytucja zyskała renomę dzięki Międzynarodowemu Konkursowi Muzycznemu im. Michała Spisaka, który jest skierowany do młodych adeptów sztuki instrumentalnej.

W gronie związanym z Pałacem Kultury Zagłębia znajdują się uznani artyści, w tym wokalista muzyki pop i country Mariusz Kalaga oraz poeta i dramaturg Leszek Wierzchowski.

Kluby Osiedlowe

Kluby Osiedlowe, które funkcjonują w największych osiedlach mieszkaniowych Dąbrowy Górniczej, angażują się w działalność edukacyjną oraz kulturalną, oferując warsztaty manualne, rytmiczne, plastyczne, muzyczne, taneczne oraz organizując wydarzenia rozrywkowe, takie jak koncerty, wieczorki poetyckie, wystawy i festyny, co jest skierowane do osób w każdym wieku. Początki ich działalności sięgają Spółdzielni Mieszkaniowej „Lokator”, jednak od 2001 roku, funkcjonują w ramach struktury Pałacu Kultury Zagłębia.

• Klub Osiedlowy HELIKON, ul. Wojska Polskiego 45,
• Klub Osiedlowy KRĄG, ul. Ludowa 19 A,
• Klub Osiedlowy UNIKAT, ul. Kasprzaka 46,
• Klub Osiedlowy ZODIAK, ul. Tysiąclecia 10,
• Klub Osiedlowy SENIOR, ul. Sobieskiego 3/31.

Świetlice Środowiskowe

Na terenie Dąbrowy Górniczej działa 11 Świetlic Środowiskowych, które umiejscowione są w pięknych terenach zielonych. Organizują różnorodne zajęcia, które są dedykowane twórcom, artystom oraz miłośnikom kultury w każdym wieku.

• Świetlica Środowiskowa w Antoniowie, ul. Spacerowa 4,
• Świetlica Środowiskowa w Błędowie, ul. Żołnierska 180,
• Świetlica Środowiskowa w Kuźniczce Nowej, Kuźniczka Nowa 48,
• Świetlica Środowiskowa w Łęce, ul. Przelotowa 185A,
• Świetlica Środowiskowa w Łośniu, ul. Pocztowa 3,
• Świetlica Środowiskowa w Okradzionowie, ul. Białej Przemszy 23,
• Świetlica Środowiskowa w Rudach, ul. Rudy13a,
• Świetlica Środowiskowa w Strzemieszycach Małych, ul. Główna 61,
• Świetlica Środowiskowa w Tucznawie, ul. ks. Stanisława 1,
• Świetlica Środowiskowa w Trzebiesławicach, ul. Uczniowska 24,
• Świetlica Środowiskowa w Ujejscu, ul. Mieszka I 20.

PKZ Dom Kultury Ząbkowice

PKZ Dom Kultury Ząbkowice to placówka z bogatą tradycją, której historia sięga lat pięćdziesiątych XX wieku. Od 1954 roku prowadzona była tutaj działalność oświatowo-kulturalna. Obiekt, który oficjalnie otwarto w 1956 roku, zyskał status Międzyzakładowego Domu Kultury w 1962 roku, a w 1995 roku został przekazany Gminie Dąbrowa Górnicza. W 1996 roku przyłączono go do Dąbrowskiego Pałacu Kultury, a od 2005 roku działał niezależnie, by w 2008 roku ponownie stać się częścią Pałacu Kultury Zagłębia.

W PKZ Domu Kultury Ząbkowice prowadzi się różnorodną działalność edukacyjną oraz kulturalną, oferując m.in. zajęcia plastyczne, muzyczne (gitara, keyboard, pianino, perkusja, emisja głosu), komputerowe, taneczne i szachowe. Funkcjonują tu chóry „GAUDIUM” oraz „IMO PECTORE”, a także Kapela Folklorystyczna „Komitywa” i zespoły muzyczno-wokalne takie jak „STRIT” i „TABOO”. Dom Kultury organizuje również spotkania dla Klubu Seniora oraz szeroką gamę imprez artystycznych, spektakli teatralnych, koncertów, festynów, wydarzeń okolicznościowych i wystaw.

---

Oceń: Pałac Kultury Zagłębia

---