Zygmunt Bugajski

---

Życiorys

Urodzenie Zygmunta Bugajskiego miało miejsce w rodzinie, gdzie jego ojcem był Walerian, a matką Emilia z domu Topór-Jasińska. Miał siostrę, Irenę Wirszyłło, która również odegrała ważną rolę w jego życiu.

Był czynnie zaangażowany w działalność Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna, funkcjonując głównie na obszarze Rosji. Jego aktywności polityczne nie pozostały bez wpływu na jego edukację, za co kilkakrotnie został relegowany z różnych gimnazjów, najpierw w Piotrkowie Trybunalskim, później w Radomsku oraz Sierpuchowie. Po wielu perypetiach udało mu się ostatecznie zdać maturę eksternistycznie w Petersburgu. Następnie kształcił się na studiach prawniczych i ekonomicznych w Moskwie.

W trakcie swoich studiów znalazł zatrudnienie w zakładzie dla nieletnich przestępców, co otworzyło mu drzwi do zainteresowania się problemami więziennictwa. Po objęciu władzy przez Rząd Tymczasowy kierowany przez Aleksandra Kiereńskiego, Zygmunt Bugajski objął stanowisko naczelnika więzienia na Tagance w Moskwie, gdzie pełnił funkcję opiekuna polskich więźniów politycznych. W obawie przed aresztowaniem przez bolszewików, w wrześniu 1918 roku udał się na ucieczkę do Warszawy.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, Bugajski objął stanowisko naczelnika więzienia mokotowskiego. Później pracował jako naczelnik Wydziału Penitencjarnego Departamentu Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości. W latach 20. XX wieku aktywnie uczestniczył w reformowaniu systemu więziennictwa, był współtwórcą pierwszych szkół kształcących pracowników Straży Więziennej oraz inicjatorem ogólnopolskiej biblioteki, skierowanej do skazanych.

2 grudnia 1931 roku Zygmunt Bugajski, jako radca ministerialny w V st. sł., otrzymał tytuł radcy prawnego. Został także wpisany jako członek honorowy Związku Pracowników Więziennych RP. W uznaniu jego zasług, przyjęto go w skład profesorskiego grona Wolnej Wszechnicy Polskiej jako docenta na Wydziale Nauk Politycznych i Społecznych, gdzie habilitował się, przedstawiając pracę pt. Kryzys kary więzienia i nowe kierunki w polityce penitencjarnej.

Bugajski mieszkał przy ulicy Pawiej 21 m. 3, gdzie prowadził życie akademickie i zawodowe. Niestety, po agresji III Rzeszy i późniejszym ataku ZSRR na Polskę, został aresztowany przez Sowieckie służby jako cywil, a jego los związał się z obozem w Kozielsku. Wiosną 1940 roku został przewieziony do Katynia, gdzie został tragicznie rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940.

Zygmunt Bugajski został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, gdzie jego ciało zidentyfikowano w 1943 roku podczas ekshumacji przeprowadzanych przez Niemców. Przy jego zwłokach znajdowały się różne dokumenty, w tym legitymacja urzędnicza, pismo urzędowe, książeczka wojskowa, pocztówki, list oraz dyplom rosyjski.

Publikacje

Oto lista publikacji autorstwa Zygmunta Bugajskiego, które miały znaczący wpływ na rozwój wiedzy w dziedzinie więziennictwa:

• Więzienioznawstwo. Cz. 1, Zarys nauki o karze (1924),
• Więzienioznawstwo: Systemy więzienne. Część 2 (1925),
• Aktualne zagadnienia i projekty reformy więziennictwa. Tom 1 (1925, współautor: Edward Neymark),
• Aktualne zagadnienia i projekty reformy więziennictwa polskiego w oświetleniu historycznym, Tom 1 (1925),
• Zasadnicze wiadomości z zakresu praktycznego więziennictwa (dla niższych funkcjonarjuszów więziennych). Książka 1 (1925),
• Praca więźniów (1929),
• Oświata i wychowanie fizyczne w więzieniach (1929),
• Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 1918–1928 (1929, redaktor),
• Podręcznik do egzaminu z zakresu więziennictwa praktycznego: Dla dozorców więziennych. Część 1 (1930),
• Nowa organizacja więziennictwa polskiego w oświetleniu historycznym (1937).

Ordery i odznaczenia

Zygmunt Bugajski był osobą wyróżniającą się w swojej dziedzinie, co potwierdzają liczne odznaczenia i nagrody, które otrzymał w trakcie swojego życia.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1937 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 23 stycznia 1926 roku,
• Medal Niepodległości, przyznany 13 września 1933 roku.

---

Oceń: Zygmunt Bugajski

---