Karol Adamiecki

---

Nauka i praca zawodowa

Karol Adamiecki, syn inżyniera górnika, rozpoczął swoją edukację w Wyższej Szkole Rzemieślniczej w Łodzi, gdzie zdobył fundamenty z matematyki i techniki oraz cenne doświadczenie w szkolnym warsztacie. Ukończył ją z złotym medalem, co uwydatnia jego determinację oraz umiejętności.

W 1891 roku bez problemów uzyskał dyplom inżyniera technologa w Petersburskim Państwowym Instytucie Technologicznym. Po zakończeniu studiów zaczyna pracować w Hucie Bankowej w Dąbrowie Górniczej, gdzie przez siedem lat pełnił różnorodne funkcje. Początkowo był w biurze technicznym, by następnie asystować kierownikowi walcowni. Angażował się w spotkania zarządu, które dotyczyły problemu kosztów produkcji. Angielscy doradcy uważali, że za wysokie wydatki odpowiadają robotnicy, jednak Adamiecki podjął własne badania, obserwując 16 pracowników.

Przy pomocy kreślenia czasów pracy, Adamiecki zrozumiał przyczyny wysokich kosztów, związanych z nieefektywną organizacją procesów produkcyjnych. Opracował nowy harmonogram pracy, który stał się niezwykle wartościowym narzędziem dla zarządzania procesami, choć swoją koncepcję opublikował dopiero w 1931 roku. W tym samym czasie wprowadził również usprawnienia w konstrukcji walcarek.

W 1898 roku osiągnął kolejny sukces, obejmując stanowisko szefa wydziału walcowni Zakładów Hutniczych Hartmana w Ługańsku, gdzie wdrażał zmiany w procesie walcowania blach grubych, redukując ich koszty.

Rok 1901 przyniósł mu stanowisko dyrektora technicznego w Towarzystwie Akcyjnym Walcowni Rur i Żelaza w Jekatierinosławiu (obecnie Dniepr), gdzie również prowadził badania nad organizacją produkcji. Jego pierwsze zasady organizacji pracy zbiorowej zaprezentował w lutym 1903 roku podczas odczytu w Towarzystwie Technicznym.

W swoim referacie Adamiecki poruszył konieczność uzgadniania pracy ludzi oraz urządzeń, wprowadzając nowe pojęcia związane z harmonizacją, co zaowocowało powstaniem tzw. 'harmonogramu’ – wykresu ilustrującego zorganizowany proces produkcyjny w walcowni.

Adamiecki jako pionier metody chronometrażu wskazał na kluczowe problemy organizacji pracy, zwracając uwagę na kłopoty związane z brakiem koordynacji między różnymi operacjami. Formułując dwa ważne zadania organizacyjne, podkreślił znaczenie:

• harmonijnego doboru elementów systemu wytwórczego,
• ułatwienia działalności wszystkich komponentów w czasie.

Na podstawie obserwacji Adamiecki stworzył również prawa organizacyjne, takie jak:

• prawo podziału pracy oraz regułę specjalizacji,
• prawo koncentracji, łączące wyspecjalizowane grupy,
• prawo harmonii w pracy.

W swojej pracy nieustannie postulował o dokładność i zrównoważenie w kontrolach zarządzania. Po pełnieniu funkcji dyrektora Zakładów Hutniczych w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie popierał robotników w trudnych momentach, objął kierownictwo w Towarzystwie Akcyjnym Ceramicznym „Korwinów” koło Częstochowy. Tam również wprowadził innowacje w procesie produkcji, poprawiając efektywność urządzeń.

W 1908 roku przedstawił koncepcję kosztów własnych jako wskaźnika organizacji pracy w Stowarzyszeniu Techników i opublikował artykuł na ten temat w 1909 roku w „Przeglądzie Technicznym”. W 1911 zrezygnował z pracy w przemyśle, zakładając biuro konsultingowe, a w 1913 roku wykładał na kursach dla inżynierów w Warszawie.

Dzięki jego współpracy z wieloma zakładami przemysłowymi, w tym z przedsiębiorstwami takimi jak f fabryka wagonów i maszyn Lilpop, Rau i Loewenstein, oraz z zakładami stalowymi K. Rudzki i S-ka, jego dorobek nabrał międzynarodowego zasięgu. W czasie I wojny światowej doradzał zakładom hutniczym w Rosji, zauważając, że sama obecność bogactw naturalnych nie zapewni samodzielności, jeśli praca nie zostanie dobrze zorganizowana.

Po wojnie, Piotr Drzewiecki, bliski współpracownik Adamieckiego, w 1919 roku powołał do życia stowarzyszenie „Liga Pracy”. Niestety z braku funduszy Instytut Naukowej Organizacji musiał zostać zlikwidowany, co Zaszkodziło wspólnym planom naukowym.

W 1918 roku powrócił na Politechnikę Warszawską, gdzie prowadził wykłady dotyczące walcownictwa i kuźnictwa. Szybko awansował na stanowisko docenta, a następnie profesora nadzwyczajnego. Kierował nowopowstałą Katedrą Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw Przemysłowych.

Od 1924 roku, jako przewodniczący polskiej delegacji, brał udział w Międzynarodowym Kongresie Naukowej Organizacji w Pradze, gdzie zdobył międzynarodowe uznanie. Jego referat zdobył uznanie, co przyczyniło się do wzmocnienia roli Polski w międzynarodowym ruchu organizacji pracy.

W 1925 roku utworzył Instytut Naukowej Organizacji i Kierownictwa przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Jako pierwszy dyrektor placówki, zadbał o rozwój badań oraz praktycznego wykorzystania idei związanych z organizacją pracy. Na IV Kongresie w 1929 roku w Paryżu wybrany został wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Naukowej Organizacji.

W końcu, po wielu sukcesach w dziedzinie organizacji pracy, Karol Adamiecki zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 46-2-22,23). Jego prace i zasady wpływały na dziedziny zarządzania i organizacji produkcji przez wiele lat po jego śmierci.

Publikacje

Karol Adamiecki był osobą, która możliwie najmniej koncentrowała się na publikacjach, co znajduje odzwierciedlenie w jego dorobku naukowym, który dzisiaj liczy jedynie 18 pozycji. Po 1925 roku wprowadzono na rynek polski i wydano kilkanaście kluczowych dzieł z obszaru organizacji pracy. Wśród nich, Adamiecki zajął się tłumaczeniem wybranych prac H. Le Chateliera, co doprowadziło do powstania książki „Filozofia systemu Taylora” (Warszawa 1926), która najpierw ujrzała światło dzienne w języku polskim, a dopiero później przetłumaczono ją na angielski i włoski.

Od 1926 roku był redaktorem miesięcznika „Przegląd Organizacji”, wydawanego przez Instytut, co podkreśla jego zaangażowanie w rozwój naukowy. W tym samym czasie prowadził zajęcia na Politechnice Warszawskiej oraz aktywnie współpracował z branżą produkcyjną. Jego prace były dostrzegane w szerszym kontekście, o czym świadczy wydanie książki „Nauka Organizacji i jej rola w życiu gospodarczym” w Warszawie w 1932 roku.

W 1938 roku, w pięć lat po jego śmierci, ukazał się zbiór jego artykułów zatytułowany „O istocie naukowej organizacji”. Następnie w 1970 roku opublikowano wybór pism Karola Adamieckiego noszący tytuł „O nauce organizacji”. Niestety, jego starania o reaktywację Instytutu Naukowej Organizacji i Kierownictwa nie przyniosły pełnego sukcesu. Do momentu wybuchu wojny instytut nie miał tyle środków finansowych, aby wydać dwa kluczowe tomy, w których Adamiecki zebrał i uporządkował swoją wiedzę oraz wykorzystane metody. Rękopisy tych dzieł zaginęły.

Ordery i odznaczenia

Karol Adamiecki był nie tylko wybitnym polskim inżynierem, ale również osobą uhonorowaną wieloma prestiżowymi odznaczeniami. Jego wkład w rozwój nauki i techniki został doceniony poprzez nadanie mu licznych orderów.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, 10 listopada 1928 roku,
• Order Lwa Białego, nadany przez Czechosłowację.

Wyróżnienia

Wśród licznych wyróżnień, jakie otrzymał Karol Adamiecki, można wymienić kilka szczególnie istotnych.

• Złota Odznaka (’Plaque d’Or’) Międzynarodowego Komitetu Naukowej Organizacji dla uznania jego trzydziestoletnich wkładów w dziedzinie organizacji naukowej oraz wybitnych zasług, zwłaszcza za stworzenie metody harmonizacji, która, obok metody Taylora, stanowi podstawę współczesnej nauki organizacji (1932),
• honorowy członek Akademii Pracy im. J. Masaryka z siedzibą w Czechosłowacji.

Opinie

Wspomnienie pośmiertne dotyczące Karola Adamieckiego pojawiło się w moskiewskim miesięczniku „Organizacja Truda”, gdzie z szacunkiem odniesiono się do jego życia oraz osiągnięć. Adamiecki, znany jako wybitny praktyk oraz teoretyk organizacji przemysłowej, zmarł w zeszłym roku. Jego zgon skłania do refleksji nad jego dziedzictwem, które pozostawił po sobie. Warto zwrócić uwagę na zagadnienia, którym poświęcał swoje życie zawodowe, takie jak efektywne zarządzanie czasem pracy, redukcja kosztów produkcji, a także tworzenie odpowiednich struktur dla obsługi złożonych urządzeń. Ponadto, Adamiecki był pionierem w obszarze dostarczania narzędzi do analizy oraz planowania w organizacji produkcji.

W ciągu ostatnich lat wzrosło zainteresowanie wykreślnymi metodami, co jeszcze bardziej podkreśla znaczenie jego dorobku. Jak zauważył Tadeusz Kotarbiński, warto byłoby, aby ukazał się zbiór prac Adamieckiego oraz jego uczniów, aby umożliwić szerszej publiczności zapoznanie się z ich wkładem w rozwój naukowej organizacji.

Warto również zaznaczyć, że postać Karola Adamieckiego zyskała na znaczeniu w czasach, gdy był aktywny, lecz niestety z biegiem lat wydaje się być coraz mniej obecna w świadomości społecznej. Niepokojącym jest fakt, że pomimo jego osiągnięć, pozostaje on swoistym nieodkrytym skarbem w polskiej historii myśli organizacyjnej. Jak wskazuje „Przegląd Techniczny”, w ciągu 70 lat od momentu jego debiutu w tym piśmie, Adamiecki nie zyskał należnego uznania, co skłania do refleksji nad tym, jak ważne są długofalowe oceny wkładu działaczy w rozwój naszego społeczeństwa.

Upamiętnienie

Karol Adamiecki jest osobą, której imię nosi wiele instytucji i miejsc w Polsce. Przykładem jest Akademia Ekonomiczna w Katowicach (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach), a także Zespół Szkół Ekonomicznych w Dąbrowie Górniczej, miejscu jego narodzin. Innymi placówkami stanowiącymi jego upamiętnienie są Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku, Zespół Szkół SIGiE w Ostrołęce oraz ulice noszące jego imię, które znajdują się w Dąbrowie Górniczej, na łódzkim Widzewie, w warszawskiej dzielnicy Ursus, a także we wrocławskim Oporowie oraz w Radzionkowie.

W 1973 roku na frontowej ścianie kamienicy przy ul. Mokotowskiej 51/53 w Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniającą tę wybitną postać. To wydarzenie miało na celu uczczenie jego dorobku oraz wkładu w rozwój nauki i edukacji. Kolejna tablica, poświęcona Adamieckiemu, została odsłonięta w 2023 roku na Politechnice Warszawskiej, w nowym gmachu o nazwie Nowy Technologiczny PW przy ul. Narbutta 85.

Wrocławskie osiedle Oporów również ma swoją ulicę, która nosi imię Karola Adamieckiego, co potwierdza znaczenie jego postaci w historii edukacji w Polsce.

Literatura uzupełniająca

W literaturze dotyczącej Karola Adamieckiego ważnym źródłem informacji jest praca autorstwa Piotra Drzewieckiego, która została opublikowana w Polskim Słowniku Biograficznym.

Warto zwrócić uwagę na następujące szczegóły:

• Opracowanie ukazało się w tomie 1 w Krakowie,
• Wydawcą był Polska Akademia Umiejętności,
• Skład główny znajdował się w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, w roku 1935,
• Strony, na których znajdziemy te informacje, to 24-25,
• Czytelnicy mogą również zapoznać się z reprintem wydania, który został opublikowany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Krakowie w 1989 roku,
• Reprint posiada numer ISBN 83-04-03484-0.

---

Oceń: Karol Adamiecki

---