Michał Spisak

---

Życiorys

Od najmłodszych lat Michał Spisak zmagał się z trudnościami wynikającymi z choroby Heinego-Medina, która na stałe wpłynęła na jego życie, powodując kalectwo. Swoje pierwsze lekcje gry na skrzypcach odbywał w rodzinnych stronach, ale formalną edukację rozpoczął w poważnej Szkole Muzycznej im. M. Karłowicza w Warszawie. Wyjazd do stolicy niósł ze sobą także osobistą zmianę, ponieważ jego ojciec zmagał się z problemami alkoholowymi, co sprawiło, że matka postanowiła zapewnić synowi lepsze warunki do dorastania.

O wczesnym etapie jego edukacji wiadomo niewiele, jednak z całą pewnością można stwierdzić, że muzyka była dla niego ogromną pasją. W wieku szesnastu lat wrócił do swoich rodzinnych stron, by w 1930 roku zainaugurować studia w Śląskim Konserwatorium Muzycznym w Katowicach, gdzie uczył się zarówno w zakresie kompozycji, jak i gry na skrzypcach. W trakcie tych studiów zdobył miano utalentowanego skrzypka, wykonując nawet skomplikowane dzieła, jak na przykład utwory Mity autorstwa Karola Szymanowskiego. Oprócz tego zdolny student nie był w pełni usatysfakcjonowany z nauki kompozycji u Aleksandra Brachockiego, dzięki czemu postanowił podjąć dodatkowe lekcje z Kazimierzem Sikorskim, z którym regularnie odwiedzał Warszawę. Po ukończeniu Konserwatorium z wyróżnieniem, Spisak otrzymał stypendium od Śląskiego Towarzystwa Muzycznego na dalszą naukę w Paryżu. To doświadczenie miało znaczący wpływ na jego przyszłe życie towarzyskie oraz zawodowe, a Francja stała się dla niego drugą ojczyzną, w której zasiadł na stałe.

Emigracja

Po wybuchu II wojny światowej Michał Spisak został zmuszony do przenosin, ostatecznie osiedlając się w 1940 roku w Grenoble, a później w Voiron – małym miasteczku w południowej Francji. Już przed wojną aktywnie uczestniczył w działalności Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu, obejmując jego wiceprezesurę w 1939 roku, a następnie w 1950 roku przejmując rolę prezesa. Po zakończeniu wojny i powrocie do Paryża, w 1955 roku ożenił się z Francuzką Andrée Thibault, która stała się dla niego nieocenionym wsparciem w trudnych chwilach. Na emigracji Spisak skoncentrował swoje wysiłki na popularyzacji polskiej muzyki we Francji, organizując koncerty oraz uczestnicząc w dyskusjach poświęconych polskiej kulturze muzycznej.

Utrzymywał bliskie relacje z Polską, w 1947 roku zostając członkiem Związku Kompozytorów Polskich, a także regularnie korespondował z wieloma przyjaciółmi, w tym z Grażyną Bacewicz, Stefanem Jarocińskim oraz Eugenią Umińską. Jego utwory były publikowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne, a od 1956 roku regularnie odwiedzał „Warszawską Jesień”, co również świadczy o jego silnej więzi z krajem. Pomimo trudności politycznych, Michał Spisak nigdy nie zrezygnował z utrzymywania kontaktów z Polską. Po jego śmierci został pochowany na Cmentarzu Montmartre, a w 2011 roku pośmiertnie przyznano mu tytuł „Honorowy Obywatel Miasta Dąbrowy Górniczej”.

Twórczość

„Michał Spisak rozpoczął swoją muzyczną podróż w renomowanym Konserwatorium Paryskim, gdzie miał szczęście uczyć się pod czujnym okiem wyjątkowej pedagog – Nadii Boulanger. To właśnie ona dostrzegła talent młodego kompozytora i zaszczepiła w nim pasję do twórczości Igora Strawińskiego, szczególnie z okresu sprzed dodekafonii. Studia pod jej kierunkiem oraz czas spędzony we Francji znacząco wpłynęły na jego rozwój muzyczny i styl kompozytorski.

W swojej karierze Spisak wyróżniał się jako jeden z głównych reprezentantów neoklasycyzmu w polskiej muzyce. Niestety, od połowy lat 50. artysta zmagał się z problemami zdrowotnymi, które często odbierały mu możliwość pracy twórczej. Pomimo rosnącego uznania w Polsce oraz w Europie, Michał borykał się także z poważnymi trudnościami finansowymi, co negatywnie wpłynęło na jego stan psychiczny.

Od początku lat 60. praktycznie zaniechał komponowania, a jego ostatnia twórcza inicjatywa miała miejsce w 1964 roku podczas „Warszawskiej Jesieni”. Muzyczna scena nie zapomniała o Spisaku, a pamięć o nim podtrzymano poprzez różnorodne inicjatywy. W 2005 roku, w 40. rocznicę jego śmierci, zorganizowano festiwal w Dąbrowie Górniczej, a rok później odbył się I Ogólnopolski Konkurs Muzyczny jego imienia. Obecnie, w 2007 roku, konkurs ten zyskał prestiż i stał się Międzynarodowym konkursem muzycznym, honorującym Michała Spisaka.

Jego twórczość znalazła swoje odbicie nie tylko na polskim rynku, ale również była publikowana w takich krajach jak Francja, Wielka Brytania oraz Austria. Dziś utwory Spisaka są dostępne dzięki wydawnictwu Euterpe, które kontynuuje promowanie jego muzyki.

Kompozycje

W twórczości Michała Spisaka odnajdujemy wiele interesujących kompozycji, które świadczą o jego talentach jako kompozytora. Poniżej przedstawiamy zestawienie niektórych z jego dzieł, które ukazują różnorodność jego stylu oraz epokę, w której tworzył.

Nazwa utworu	Rok powstania	Wydawnictwo
Utwory solo
Humoreska fortepianowa	1943	Euterpe
Suita na fortepian lub klawesyn	1943	Euterpe
_	_	_
Muzyka kameralna
Dwa kaprysy na skrzypce oraz fortepian	1937	_
Kwartet z obojem, dwoma klarinetami i fagotem	1938	_
Koncert na dwa fortepiany	1942	_
Sonatina na obój, klarnet oraz fagot	1946	Euterpe
Sonata na skrzypce i fortepian	1946	_
Kwintet na flet, obój, klarnet, róg i fagot	1948	Euterpe
Duetto concertante na altówkę i fagot	1949	Ricordi Paris
Muzyka lekka nr 2 – Suita dla dwóch skrzypiec, wiolonczeli, kontrabasu oraz fortepianu	1951	_
Kwartet smyczkowy	1953	_
Suita dla dwóch skrzypiec	1958	_
Suita dla dwóch altówek (transkrypcja Suity dla dwóch skrzypiec)	1959	_
Improvvisazione na skrzypce oraz fortepian	1962	Euterpe
_	_	_
Utwory orkiestrowe
Serenada dla orkiestry	1939	Universal
Concertino na orkiestrę smyczkową	1942	Euterpe
Aubade dla małej orkiestry	1942	Euterpe
Toccata dla orkiestry	1942	Euterpe
Allegro de Voiron dla orkiestry	1943-1957	Euterpe
Suita dla orkiestry smyczkowej	1945	Euterpe
Symfonia koncertująca nr 1	1947	Euterpe
Trzy miniatury dla małej orkiestry	1949	Euterpe
Etiudy dla orkiestry smyczkowej	1950	_
Etiudy dla zespołów skrzypcowych	1951	_
Muzyka lekka nr 1 – Divertimento dla orkiestry	1950	Euterpe
Symfonia koncertująca nr 2 dla orkiestry	1956	Euterpe
Concerto giocoso na orkiestrę kameralną	1957	Alphonse Leduc
_	_	_
Utwory solo z towarzyszeniem orkiestry
Concertino na klarnet oraz orkiestrę	1941	Euterpe
Koncert na fagot i orkiestrę	1944	Ricordi Paris
Koncert na fortepian oraz orkiestrę	1947	Euterpe
Divertimento na dwa fortepiany i orkiestrę	1948	Euterpe
Sonata na skrzypce oraz orkiestrę	1950	Euterpe
Concertino na puzon i orkiestrę	1951	Alphonse Leduc
Andante i Allegro na skrzypce oraz orkiestrę smyczkową	1954	Euterpe
_	_	_
Utwory wokalne
Msza na Boże Narodzenie dla chóru a cappella	1953	_
Pędrek wyrzutek – kantata na sopran chłopięcy, bas, recytatora, chór chłopięcy oraz mieszany	1962	_
_	_	_
Utwory wokalno-instrumentalne
Dwa psalmy na chór mieszany i orkiestrę	1938	_
Hymn na chór mieszany oraz orkiestrę	1947	_
Trzy preludia dla sopranu i fletu	1953	Euterpe
Hymn Olimpijski na chór mieszany oraz orkiestrę	1955	Ricordi Paris

Nagrody

Michał Spisak to wybitny kompozytor, który zdobył liczne wyróżnienia na arenie międzynarodowej. W 1953 roku uzyskał Premier Grand Prix na prestiżowym Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Królowej Elżbiety w Brukseli. Jego nagradzana kompozycja, Serenada na orkiestrę, powstała już w 1939 roku.

Kolejnym znaczącym osiągnięciem Spisaka była pierwsza nagroda w 1957 roku, przyznana za Concerto giocoso na orkiestrę kameralną. Warto również wspomnieć o jego sukcesie w 1955 roku, kiedy to zdobył nagrodę w Międzynarodowym Konkursie na Oficjalny Hymn Olimpijski. Jego utwór, Hymne Olimpique, został wybrany spośród 392 zgłoszonych partytur i miał zaszczyt być wykonany podczas ceremonii otwarcia VII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Cortina d’Ampezzo oraz na Igrzyskach XVI Olimpiady w Melbourne w 1956 roku.

W 1964 roku otrzymał prestiżową nagrodę przyznaną przez Związek Kompozytorów Polskich za całokształt swojej twórczości, co potwierdza jego wyjątk pozycję w polskiej muzyce.

---

Oceń: Michał Spisak

---