Wirgiliusz Gryń

---

Życiorys

Wczesne lata

Wirgiliusz Gryń przyszedł na świat w Mydlicach, które obecnie stanowią część Dąbrowy Górniczej. Jako młody chłopiec wykazywał zainteresowanie teatrem, jednak jego marzeniem było zostać leśnikiem. Niestety, podczas II wojny światowej, gdy miał zaledwie 13 lat, został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. W tym czasie, pod wpływem lektury „Kościuszko pod Racławicami”, zaczął marzyć o wojskowej służbie i walce o wolność. Po powrocie z robót, z militarystycznymi ambicjami w sercu, wstąpił do wojska.

Po demobilizacji podjął próby dostania się na studia aktorskie, które okazały się nieudane. Jednak w 1952 roku udało mu się ukończyć Państwową Szkołę Reżyserów Teatrów Niezawodowych, a w 1958 roku zdał egzamin eksternistyczny na aktora.

Kariera

W latach 1947–1949 aktor występował jako statysta w teatrach w Sosnowcu oraz Katowicach. Następnie, w latach 1950–1951, wstąpił do Zespołu Pieśni i Tańca KBW w Warszawie. W okresie 1952–1955 związał się z Teatrem Dolnośląskim w Jeleniej Górze, debiutując w roli Rabana w sztuce Heinara Kipphardta „Szekspir pilnie poszukiwany” (1954), gdzie zagrał u boku Franciszka Pieczki oraz Karola Obidniaka.

W miarę upływu czasu Gryń zaczął otrzymywać poważniejsze role w różnych teatrach. W latach 1955–1957 występował w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu, następnie w latach 1957–1959 był związany z Teatrem Dramatycznym w Koszalinie. W kolejnych latach, aż do 1962 roku, grał w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, a po tym w Teatrze Zielonogórskim do 1964 roku. W latach 1964–1973 zagościł na scenie Teatru Polskiego w Poznaniu, a od 1975 roku związał się z Teatrem im. Jaracza w Łodzi.

Na dużym ekranie debiutował w komedii wojennej Tadeusza Chmielewskiego „Gdzie jest generał…” (1963). Do bardziej zapadających w pamięć ról należy postać starego górala Kuby Pudrasa, kłusownika, w dramacie telewizyjnym „Myśliwy” (1973), a także wozaka Michała Kopery w filmie „Hasło” (1976) i robotnika Mariana Matyji w serialu „Ślad na ziemi” (1978). W 1979 roku, jako bosman Ignacy Krzemiński w dramacie psychologicznym Sylwestra Szyszko „Zerwane cumy”, wrócił do swoich korzeni, co przyniosło mu wiele uznania ze strony krytyków.

W jego twórczości znalazło się także miejsce dla dubbingu; użyczył głosu Achimowi, koledze Karola Kostki (Franciszek Pieczka), jak i Smokowi granym przez Annę Dymną w filmie dla dzieci i młodzieży „Okrągły tydzień” (1977). Gryń był nie tylko utalentowanym aktorem, ale również osobą o niezwykłej charyzmie, która na długo zapisała się w pamięci widzów.

Życie prywatne

W 1970 roku, Wirgiliusz Gryń zawarł związek małżeński z Elżbietą Janczyszyn. Był aktywnym działaczem społecznym, angażującym się w działania Narodowej Rady Kultury, co świadczy o jego silnym zainteresowaniu kulturą narodową i współpracą w obszarze publicznym.

Śmierć

Gryń zmarł 3 września 1986 roku w Warszawie mając 58 lat. Jego śmierć nastąpiła niedługo przed premierą dwunastego odcinka popularnego serialu „Dom”. W związku z tym, na ekranie wykorzystano wcześniej nieopublikowane sceny z jego udziałem, aby dokończyć wątek bohatera, a ostatecznie, podjęto decyzję o uśmierceniu jego postaci.

Po śmierci, Wirgiliusz Gryń został pochowany na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi, w kwaterze XXXII, rząd 5, grób 10, gdzie spoczywa wśród innych zasłużonych osobistości.

Filmografia

Filmografia Wirgiliusza Grynia jest bogata i zróżnicowana, ukazując jego talent oraz umiejętności jako aktora. Jego występy obejmują wiele znaczących ról w polskim kinie. Poniżej znajduje się zestawienie jego najważniejszych produkcji w kolejności chronologicznej:

• 1963: Gdzie jest generał… – radziecki major,
• 1964: Beata – latarnik,
• 1964: Koniec naszego świata – Rosjanin,
• 1967: Julia, Anna, Genowefa… – Władek Szymgała,
• 1967: Żywot Mateusza – Jan,
• 1969: Jak rozpętałem drugą wojnę światową – Józek Kryska,
• 1969: Księżyc – komisarz oddziału czerwonych,
• 1970: Kolumbowie – plutonowy Szymuś (odc. 5),
• 1970: Południk zero – „Witek” Witkiewicz,
• 1970: Pułapka – pułkownik Karcz,
• 1971: Jak daleko stąd, jak blisko – plutonowy MO,
• 1971: Nos – rewirowy,
• 1971: Zaraza – traktorzysta,
• 1972: Chłopi – mieszkaniec Lipiec,
• 1972: Wesele – Upiór / Jakub Szela,
• 1973: Bułeczka – Adam Sitek z Brzezin,
• 1973: Chłopi – mieszkaniec Lipiec,
• 1973: Droga – kierowca (odc. 1, 2, 4),
• 1973: Myśliwy – Kuba Pudras,
• 1973: Nagrody i odznaczenia – sierżant z oddziału „Szpaka”,
• 1973: Wielka miłość Balzaka – sługa Hańskiego (odc. 1),
• 1973: Zasieki – Serafin,
• 1974: Gniazdo – Żegota,
• 1974: Najważniejszy dzień życia – kierownik pompowni w kopalni Nowoczek,
• 1974: Potop – Zbyszko,
• 1974: Wiosna panie sierżancie – Kazakow,
• 1975: Czerwone i białe – radziecki spadochroniarz,
• 1975: Grzech Antoniego Grudy – milicjant,
• 1975: Hazardziści – Jasio,
• 1976: Skazany – prezes klubu sportowego Korona,
• 1975: Trzecia granica – kapitan Oksza (odc. 6),
• 1975: Zawodowcy – Malinowski,
• 1976: Daleko od szosy – kierownik Leszka w MPK (odc. 6, 7),
• 1976: Hasło – Michał Kopera,
• 1976: Krótkie życie – Wilk,
• 1976: Mgła – sekretarz partii,
• 1976: Przepłyniesz rzekę – sekretarz partii,
• 1976: Ptaki, ptakom… – Kopocz,
• 1976: Zaklęty dwór – Gaworek, woźny sądowy,
• 1976: Znaki szczególne – Michał, brat Zawady (odc. 2, 5),
• 1977: Gdzie woda czysta i trawa zielona – sierżant MO,
• 1977: Lalka – dróżnik Kacper Wysocki (odc. 8),
• 1977: Milioner – urzędnik,
• 1977: Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości – inżynier Wesołowski,
• 1977: Szarada – oficer śledczy,
• 1977: Tańczący jastrząb – robotnik,
• 1977: Wszyscy i nikt – Ksobie,
• 1978: Azyl – komendant posterunku w Momajnach,
• 1978: Bestia – Lipkowski, ojciec Anny,
• 1978: Koty to dranie – kanalarz,
• 1978: Ślad na ziemi – Marian Matyja, budowniczy huty (odc. 2),
• 1978: Umarli rzucają cień – Wasyl,
• 1979: Aria dla atlety – Georg Hitzler,
• 1979: Biała gorączka – górnik Roman Samodur,
• 1979: Detektywi na wakacjach – ojciec Zosi (odc. 3-5),
• 1979: Gazda z Diabelnej – drwal Nieściorek,
• 1979: Klucznik – klucznik Kazimierz,
• 1979: Operacja Himmler – sturmbannfuhrer Hoffmann,
• 1979: Wściekły – dyrektor biura kryminalnego Komendy Głównej MO,
• 1979: Zerwane cumy – Ignacy Krzemiński,
• 1980: Czułe miejsca – minister,
• 1980–1986: Dom – Stanisław Jasiński,
• 1980: Kłusownik – stajenny Wojko,
• 1980: Młyn Lewina – Nieswandt,
• 1980: Wizja lokalna 1901 – Smólkowski, ojciec Kacpra,
• 1981: Bołdyn – generał Bołdyn,
• 1981: Klejnot wolnego sumienia – Mielecki,
• 1981: Kłamczucha – ojciec,
• 1981: Limuzyna Daimler-Benz – nauczyciel gimnastyki,
• 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy – kapitan Kazimierz Orzechowski,
• 1981: Wierne blizny – operator koparki,
• 1981: „Anna” i wampir – kapitan Andrzej Jaksa,
• 1982: Do góry nogami – niemiecki policjant,
• 1982: Na tropach Bartka – stajenny Wojko,
• 1982: Pajęczyna – gospodarz,
• 1982: Przygrywka – nieznajomy (odc. 4),
• 1982: Punkty za pochodzenie,
• 1982: Wyłap – prywaciarz,
• 1983: Katastrofa w Gibraltarze – generał w sztabie głównym we wrześniu 1939 roku,
• 1983: Pastorale heroica – Józef Łopuch,
• 1984: 1944,
• 1984: Pan na Żuławach – Władysław Leszczak,
• 1984: Przemytnicy,
• 1984: Ultimatum – Łobot, sekretarz ambasady,
• 1985: Diabelskie szczęście – Świetlikowski,
• 1986: Czas nadziei – oficer MO,
• 1986: Kolega Pana Boga,
• 1987: Ballada o Januszku – zakładowy sekretarz partii, później dyrektor Zakładów Akumulatorowych (odc. 1–2, 4–6).

Odznaczenia i nagrody

W trakcie swojej bogatej kariery artystycznej, Wirgiliusz Gryń otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń i nagród, potwierdzających jego wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie sztuki i kultury.

• Złoty Krzyż Zasługi (1979),
• Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1970),
• Nagroda aktorska na XIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie za rolę w filmie Pastorale heroica (1983),
• Nagroda MON I stopnia za film Pastorale heroica w reżyserii Henryka Bielskiego (1983),
• „Srebrny Pierścień” – nagroda za rolę Kelina Ababija w sztuce Największa świętość (1978).

---

Oceń: Wirgiliusz Gryń

---